ভাৰতৰ পৰ্বত-পাহাৰৰ
ভাৰত এক বিস্তৃত আৰু বৈচিত্ৰ্যময় ভৌগোলিক দেশ। ইয়াত পৰ্বত, উপত্যকা, সমতল ভূমি, নদী উপত্যকা আৰু উপকূলীয় অঞ্চল একেলগে দেখা পোৱা যায়। ইয়াৰে ভিতৰত পাহাৰ-পাৰ্বত্য অঞ্চল ভৌগোলিক গঠন, জলবায়ু, কৃষি, জনবসতি আৰু সামৰিক দৃষ্টিকোণে বিশেষ গুৰুত্বপূর্ণ। ভাৰতৰ পৰ্বতবোৰ দুটা ভাগত বিভক্ত কৰা যায় — নতুন ভাঁজ পৰ্বত আৰু প্ৰাচীন ক্ষয়প্ৰাপ্ত পাহাৰ।
১. হিমালয় পৰ্বতমালা (The Himalayas):
-
হিমালয় হৈছে বিশ্বৰ আটাইতকৈ ওখ আৰু নবীন ভাঁজ পৰ্বতমালা।
-
ই ভাৰতৰ উত্তৰ সীমান্তৰ সৈতে প্ৰায় ২,৪০০ কিমি দৈৰ্ঘ্যত বিস্তৃত।
-
এই পৰ্বতমালাই ভাৰতক চিন আৰু মধ্য এছিয়াৰ পৰা পৃথক কৰিছে।
-
ভাগ:
-
🔹 হিমাদ্ৰি (Great Himalayas): আটাইতকৈ ওখ অঞ্চল; কাঞ্চেনজংঘা (৮৫৮৬ মিঃ) ইয়াত অৱস্থিত।
-
🔹 হিমাচল (Lesser Himalayas): ঠাণ্ডা উপত্যকা আৰু পৰ্যটন অঞ্চল, যেনে শিমলা, মানালী।
-
🔹 শিৱালিক (Outer Himalayas): আটাইতকৈ বাহিৰৰ, নৱীন গঠনবিশিষ্ট আৰু ভূমিস্লিপৰ প্ৰবণতা থকা।
-
-
প্ৰধান শৃংগবোৰ: কাঞ্চনজংঘা, নন্দাদেৱী, কাজিনৰগা, নামচা বাৰোৱা।
-
ভৌগোলিক দৃষ্টিকোণ: ব্ৰহ্মপুত্ৰ আৰু গঙ্গা নদীৰ উৎসস্থল হিমালয়ত।
-
ৰাষ্ট্ৰীয় সুৰক্ষা: সীমান্ত সংৰক্ষণ আৰু ৰাষ্ট্ৰীয় সুৰক্ষাৰ ক্ষেত্ৰত গুৰুত্বপূর্ণ।
2. উত্তৰ-পূৰ্বাঞ্চলৰ পাহাৰ (Northeast Hill Ranges):
-
এই অঞ্চলত হিমালয়ৰ এক বিস্তৃত শাখা দেখা যায়।
-
মুখ্য পাহাৰ:
-
দিফু পাহাৰ (অসম আৰু নাগালেণ্ডৰ সীমান্তত)
-
পাটকাই বাম আৰু নাফা পাহাৰ (অৰুণাচল প্ৰদেশ)
-
খাসি, জৈন্তিয়া আৰু গাৰো পাহাৰ (মেঘালয়)
-
লুশাই পাহাৰ (মিজোৰাম)
-
-
এই পাহাৰসমূহ খণ্ডিত আৰু ঘন বনাঞ্চলৰে আৱৃত।
-
অসমৰ দৰং, কাৰ্বি আংলং আদি অঞ্চলতো পাৰ্বত্য গঠন দেখা যায়।
3. প্ৰাচীন পৰ্বতমালা (The Peninsular Hills):
এই পৰ্বতমালাবোৰ খুবেই পুৰণি আৰু ক্ষয়প্ৰাপ্ত। এগুলিক ‘Stable Block’ বা Indian Shield বুলিও কোৱা হয়।
♦ অৰাৱল্লী পৰ্বতমালা (Aravalli Hills):
-
ভাৰতৰ আটাইতকৈ পুৰণি পৰ্বতশৃংখলা (৩২০০+ নিযুত বছৰ পুৰণি)।
-
ৰাজস্থানৰ মাউণ্ট আবু — এই শৃংখলাৰ আটাইতকৈ ওখ শৃংগ।
♦ উইন্ধ্য আৰু সাতপুৰা (Vindhya and Satpura):
-
মধ্য ভাৰতত অৱস্থিত।
-
এই পৰ্বতৰ মাজেৰে নর্মদা আৰু তাপি নদী বৈছে।
-
ই মধ্য ভাৰতৰ উত্তৰ আৰু দক্ষিণ অঞ্চলৰ মাজত প্ৰাকৃতিক সীমা সৃষ্টি কৰে।
⛰️ ৪. দাক্ষিণাত্য পৰ্বত (Southern Hills):
🔹 পশ্চিমঘাট (Western Ghats):
-
কেরল, কৰ্ণাটক, মহাৰাষ্ট্ৰ আৰু গুজৰাটলৈ বিস্তৃত।
-
UNESCO World Heritage Site হিচাপে স্বীকৃত।
-
Anaimudi (২৬৯৫ মিঃ) — দক্ষিণ ভাৰতৰ আটাইতকৈ ওখ শৃংগ।
🔹 পূৰ্বঘাট (Eastern Ghats):
-
ওডিশা, অন্ধ্ৰ, তামিলনাডু অঞ্চলত বিস্তৃত।
-
পশ্চিমঘাটতকৈ কম উচ্চতা; নদীবিলাক এই শৃংখলাক ভাগ ভাগ কৰিছে।
🔹 নীলগিৰি পাহাৰ:
-
তামিলনাডু, কেরল আৰু কৰ্ণাটকৰ সংযোগস্থলত।
-
দোডাবেট্টা — এই পৰ্বতৰ এটা গুৰুত্বপূর্ণ শৃংগ।
৫. পৰ্বতৰ গুৰুত্ব (Significance):
-
বায়ু মণ্ডল: পৰ্বত বায়ু পৰিবাহৰ প্ৰকৃতি নিৰ্ধাৰণ কৰে (বাঁহৰীয়া, বৰষুণ আদিত প্ৰভাৱ)।
-
নদীৰ উৎস: গঙ্গা, ব্ৰহ্মপুত্ৰ, নর্মদা, গোদাবৰী আদিৰ উৎসস্থল পাহাৰেই।
-
বনসম্পদ: ভাৰতৰ অধিকাংশ জৈৱ বৈচিত্ৰ্য পৰ্বতৰ বনাঞ্চলতে সংৰক্ষিত।
-
প্ৰাকৃতিক সুৰক্ষা: পৰ্বত অঞ্চল বহু ঠাইত প্রাকৃতিক বাধা হিচাপে কাম কৰে (যেনে – হিমালয়)।
-
মানৱ বসতি আৰু পৰ্যটন: শিলং, মানালী, দাৰ্জিলিং, উটি আদি পৰ্যটন কেন্দ্ৰ পাহাৰত অৱস্থি।
🧭 ভাৰতৰ পৰ্বতমালা সম্পৰ্কীয় ৫০টা প্ৰশ্ন (MCQ in Assamese)
হিমালয় আৰু উত্তৰ-পূৱৰ পৰ্বতসমূহ:
-
হিমালয় কিমান ভাগত বিভক্ত?
ক) তিনিটা ✅
খ) চাৰিটা
গ) দুটা
ঘ) পাঁচটা -
হিমালয়ৰ আটাইতকৈ ওখ শৃংগ কোনটো?
ক) কাঞ্চেনজংঘা ✅
খ) এভারেষ্ট
গ) K2
ঘ) নন্দাদেৱী -
কাঞ্চেনজংঘা কোন ৰাজ্যত অৱস্থিত?
ক) উত্তৰাখণ্ড
খ) সিক্কিম ✅
গ) হিমাচল
ঘ) নেপাল -
হিমালয়ৰ বাহিৰৰ অংশক কি বোলে?
ক) হিমাচল
খ) হিমাদ্ৰি
গ) শিৱালিক ✅
ঘ) কাৰাকোৰাম -
শিৱালিক পাহাৰ কোন ধৰণৰ পৰ্বত?
ক) নতুন পৰ্বত ✅
খ) খণ্ডিত পৰ্বত
গ) ফল্ট ব্লক
ঘ) প্ৰাচীন পৰ্বত -
নন্দাদেৱী কোন পৰ্বতমালাত আছে?
ক) শিৱালিক
খ) হিমাচল ✅
গ) কাৰাকোৰাম
ঘ) নীলগিৰি -
কাৰাকোৰাম পৰ্বতমালাত থকা K2 ৰ আন নাম কি?
ক) গডউইন অষ্টিন ✅
খ) কাঞ্চেনজংঘা
গ) নন্দাদেৱী
ঘ) শিবালিক -
ব্ৰহ্মপুত্ৰ উপত্যকাৰ দক্ষিণত কোন পাহাৰ আছে?
ক) দিফু পাহাৰ ✅
খ) খাসি পাহাৰ
গ) অৰুণাচল
ঘ) নীলগিৰি -
মেঘালয়ৰ খাসি পাহাৰ কি ধৰণৰ?
ক) খণ্ডিত পৰ্বত ✅
খ) নতুন পৰ্বত
গ) ফল্ট ব্লক
ঘ) আগ্নেয়গিৰি -
উত্তৰ-পূৰ্বাঞ্চলৰ আটাইতকৈ ওখ পাহাৰ কোনখন?
ক) দোডাবেট্টা
খ) ফাই ফি ✅
গ) খাসি
ঘ) নাফা
⛰️ প্ৰাচীন আৰু মধ্য ভাৰতৰ পৰ্বতমালা:
-
অৰাৱল্লী পৰ্বতমালা কোন ৰাজ্যত বিস্তৃত?
ক) ৰাজস্থান ✅
খ) গুজৰাট
গ) পাঞ্জাব
ঘ) হিমাচল -
অৰাৱল্লী পৰ্বত কিমান পুৰণি?
ক) প্ৰায় ৩০০ কোটি বছৰৰ ✅
খ) ১০ কোটি বছৰৰ
গ) ৫০ কোটি
ঘ) ৫ কোটি -
উইন্ধ্য পৰ্বতমালা ক’ত অৱস্থিত?
ক) মধ্যপ্ৰদেশ ✅
খ) অসম
গ) বিহাৰ
ঘ) পাঞ্জাব -
সাতপুৰা পৰ্বত ক’ত অৱস্থিত?
ক) মহাৰাষ্ট্ৰ
খ) মধ্যপ্ৰদেশ ✅
গ) গুজৰাট
ঘ) তামিলনাডু -
নর্মদা নদী কোন দুটা পৰ্বতৰ মাজেৰে বৈছে?
ক) উইন্ধ্য আৰু সাতপুৰা ✅
খ) অৰুণাচল আৰু খাসি
গ) শিৱালিক আৰু হিমাচল
ঘ) নীলগিৰি আৰু সাটমালা
🌿 দাক্ষিণাত্য পৰ্বতমালা (Peninsular India):
-
Anaimudi শৃংগ কোন ৰাজ্যত আছে?
ক) কেৰল ✅
খ) কৰ্ণাটক
গ) তামিলনাডু
ঘ) গুজৰাট -
Anaimudi শৃংগৰ উচ্চতা কিমান?
ক) ৮৮৪৮ মি
খ) ২,৬৯৫ মি ✅
গ) ৩,২০০ মি
ঘ) ৭,০০০ মি -
দক্ষিণ ভাৰতৰ আটাইতকৈ ওখ শৃংগ কোনটো?
ক) Anaimudi ✅
খ) দোডাবেট্টা
গ) নীলগিৰি
ঘ) গাৰো -
নীলগিৰি পৰ্বত কোন দুটা ৰাজ্যৰ সংযোগস্থলত আছে?
ক) তামিলনাডু আৰু কেৰল ✅
খ) কৰ্ণাটক আৰু গুজৰাট
গ) মধ্যপ্ৰদেশ আৰু মহাৰাষ্ট্ৰ
ঘ) তেলেংগানা আৰু অন্ধ্ৰ -
পূৰ্বঘাট আৰু পশ্চিমঘাট কোন অঞ্চলত মিলিত হয়?
ক) Anaimudi
খ) নীলগিৰি ✅
গ) ৰাজমুণ্ড্ৰী
ঘ) কাঞ্চিপুৰম
