নিয়ৰ
◼কাৰ্চাং তাকাৰ
সৰাপাতৰ শুকান পাতত বিচাৰিলে জানো মোক পায়
নৈ'ৰ কহুঁৱা বনৰ আৰঁতো বিচাৰিলে জানো পাব ?
মইতো নিয়ৰ ,নিসংগতাৰ কামিজ লৈ ফুৰো
ফটা-ছিটা ডিঙিত আহিনৰ শেৱালীলৈ
কি আশাত ৰৈ থাকিবা তুলসীতে,হাতত এগছি বন্তি লৈ
অথচ! তোমাক দিবলৈ মোৰ একোৱেই নাই।
বছৰেকত আহোঁ ,কেইদিমান তোমাৰ ছাঁত জিৰাওঁ
তোমাৰ হাতৰ সেউজীয়া কোমল পৰশত শীতল হওঁ
আৰু তুমি সেই নিয়ৰৰ বাবে সদায় সুগন্ধি হোৱা শেৱালী,
শেৱালী! কিয় ? কিয়?
এই নিয়ৰলৈ ইমানেই প্ৰেম নে ॥
 |
| উৎস-সৰাপাত আলোচনী |
✒️ এক বিশদ কাব্য-বিশ্লেষণ
কাৰ্চাং তাকাৰৰ “নিয়ৰ” কবিতাখন আধুনিক অসমীয়াৰ কাব্যজগতৰ অন্যতম অনুভূতিপূৰ্ণ সৃষ্টি। এই কবিতাখনত কাৰ্চাং তাকাৰে অতি সূক্ষ্ম ভাৱে মানৱ হৃদয়ৰ নিঃসঙ্গতা, মৰম, ব্যথা আৰু প্ৰেমৰ নীৰৱ ৰূপক প্ৰতিফলিত কৰিছে। “নিয়ৰ” শব্দটো কবিতাৰ মূল প্ৰতীক, যাৰ জৰিয়তে কবিয়ে জীৱনৰ এক নিস্তব্ধ অথচ গভীৰ সত্য উদ্ঘাটন কৰিছে — প্ৰেম সদায় উচ্চাৰিত নহয়, কেতিয়াবা নীৰৱ নিঃশ্বাসত, কেতিয়াবা নিয়ৰৰ দৰে অদৃশ্য অৱতাৰত প্ৰকাশ পায়।
কবিতাটো মূলত প্ৰেম আৰু নিঃসঙ্গতাৰ কাব্য। কবিয়ে নিজক “নিয়ৰ” হিচাপে কল্পনা কৰিছে — এক নীৰৱ, স্বচ্ছ, স্পৰ্শনীয় অথচ ধৰণে নোৱাৰা অনুভৱ। নিয়ৰ আহে, ধৰা নপৰে; কিন্তু তাৰ স্পৰ্শে প্ৰকৃতি জীৱিত হয়। তেনেকুৱাই কবিৰ প্ৰেমো নিঃশব্দ, নিঃস্বাৰ্থ আৰু চিৰন্তন। কবিয়ে প্ৰেমিকা শেৱালীৰ সৈতে নিয়ৰৰ আত্মিক সম্পৰ্ক স্থাপন কৰিছে। নিয়ৰ আহিলে শেৱালী ফুলি উঠে, সুবাস দিয়ে — এই ৰূপক কবিয়ে বুজাইছে যে, সঁচা প্ৰেম সদায় নিৰৱে আহে আৰু জীৱনক সজীৱ কৰি তোলে।
কবিতাত এক সেউজীয়া নীৰৱতা আছে। সৰাপাতৰ শুকান পাত, কহুঁ বনৰ আৰঁত, আহিনৰ শেৱালী — এই সকলোবোৰ চিত্রে এক প্ৰকৃতিপূৰ্ণ পৰিৱেশ সৃষ্টি কৰিছে। কবিয়ে প্ৰেমক কোনো নায়িকাৰ ৰূপত নহয়, প্ৰকৃতিৰ অৱতাৰত দেখুৱাইছে। শেৱালী ফুল হৈছে স্নিগ্ধতা, নিৰ্মলতা আৰু অচিন স্নেহৰ প্ৰতীক; আৰু নিয়ৰ হৈছে সেই অদৃশ্য সত্তা যিয়ে শেৱালীৰ জীৱনত প্ৰেমৰ স্পৰ্শ দিয়ে।
নিয়ৰ — ৰ উপস্থিতি অনুভৱ কৰা যায়। এই অনুভৱেই কবিৰ কবিতাৰ কেন্দ্ৰবিন্দু। নিয়ৰ কবিৰ নিঃসঙ্গ জীৱনৰ প্ৰতীক। কবিয়ে কৈছে, “মইতো নিয়ৰ, নিসংগতাৰ কামিজ লৈ ফুৰো।” এই পংক্তিতেই কবিৰ জীৱনৰ এক গভীৰ বেদনাৰ প্ৰকাশ আছে। তেওঁ নিজৰ একাকীত্বক গোপন নকৰে; বরঞ্চ, তাকেই নিজৰ পৰিচয় হিচাপে গ্ৰহণ কৰিছে।
নিয়ৰ নীৰৱ, শীতল আৰু কোমল। তাৰ উপস্থিতিত পৃথিবী মসৃণ হৈ উঠে, ধূলিকণা আৱৃত হয়, আৰু সকলো বস্তুত এক ধূন্দলতা সৃষ্টি হয়। এই ধূন্দলতাৰ মাজতেই কবিয়ে অনুভৱ কৰিছে প্ৰেমৰ উপস্থিতি — যি স্পৰ্শৰ দৰে, কিন্তু দৰ্শনৰ দৰে নহয়। সঁচা প্ৰেমৰ দৰে নিয়ৰেও জীৱনৰ মাটিত স্নেহৰ আদ্ৰতা ছড়ায়, যদিও তাক দেখা নাযায়।
শেৱালী ফুল অসমীয়াৰ জীৱনচেতনাৰ এক অংশ। এই ফুল শৰতৰ আগমনৰ সংকেত দিয়ে। “নিয়ৰ” কবিতাত শেৱালী হৈছে প্ৰেমিকা, আশা আৰু স্মৃতিৰ প্ৰতীক ।
“তোমাৰ হাতৰ সেউজীয়া কোমল পৰশত শীতল হওঁ,
আৰু তুমি সেই নিয়ৰৰ বাবে সদায় সুগন্ধি হোৱা শেৱালী।”
এই পংক্তিত কবিয়ে বুজাইছে যে নিয়ৰ (প্ৰেমিক) আৰু শেৱালী (প্ৰেমিকা)ৰ মাজত এক আধ্যাত্মিক সম্পৰ্ক আছে। নিয়ৰে আহে, শেৱালী ফুলি উঠে; নিয়ৰে হেৰায়, শেৱালী ঝৰি পৰে। এই দুয়ো একে অনুভৱৰ দুটা দিশ — একেদৰে প্ৰেম আৰু বিৰহৰ চিত্র। কবিয়ে এই সম্পৰ্কৰ জৰিয়তে মানব জীৱনৰ অনিত্যতা আৰু প্ৰেমৰ চিৰন্তনত্ব দাঙি ধৰিছে।
কবিতাখনত নিঃসঙ্গতা আৰু প্ৰেম একেলগে গাঁথি গৈছে। কবিয়ে নিজক নিয়ৰ হিচাপে দৰ্শাইছে — যি নীৰৱে আহে, কাৰোবাক সেউজ কৰে, আৰু গোপনে হেৰায় যায়। এই নিয়ৰৰ জীৱনত আছে প্ৰেম, কিন্তু সেই প্ৰেমে নিজৰ ওপৰত অধিকাৰ নলয়। তেওঁ মাত্ৰ উপস্থিতি দিয়ে, জীৱনৰ মাটিত স্নেহৰ শিশিৰ দিয়ে।
প্ৰেমিকা শেৱালীৰ হাতত বন্তি থাকিলেও, কবিয়ে কয় — “তোমাক দিবলৈ মোৰ একোৱেই নাই।” এই পংক্তিটোৱে কবিৰ আত্মসমৰ্পণ আৰু নিঃস্বাৰ্থতাৰ নিদৰ্শন। তেওঁ প্ৰেম চায় নে, নিজৰ প্ৰেমৰ অনুভৱেই তেওঁৰ জীৱনৰ অৰ্থ।
কাৰ্চাং তাকাৰৰ ভাষা অতি কোমল, সুৰেলা আৰু প্ৰাকৃতিক। কবিতাখনৰ প্ৰতিটো পংক্তিত সংগীতৰ ছন্দ আছে। কবিয়ে সাধাৰণ কথাৰে গভীৰ অনুভৱ প্ৰকাশ কৰিছে। উদাহৰণস্বৰূপে —
“ফটা-ছিটা ডিঙিত আহিনৰ শেৱালী লৈ”
এই বাক্যটোত “ফটা-ছিটা ডিঙি” শব্দই কবিৰ ক্লান্ত মনক প্ৰতিফলিত কৰিছে। কবিৰ হৃদয় ফাটা, কিন্তু তাতো আছে প্ৰেমৰ সপোন — “আহিনৰ শেৱালী” ৰূপে। এই পৰস্পৰবিৰোধী প্ৰতীকেই কবিতাটোক সজীৱ কৰি তুলিছে।
শব্দচয়ন, ছন্দ আৰু চিত্ৰকল্পৰ দিশত কবিতাখন সম্পূৰ্ণ কাব্যিক। কবিয়ে কোনো জটিল ভাষা ব্যৱহাৰ নকৰি, এক সহজ, অনুভৱপূৰ্ণ শৈলী বাছি লৈছে। তাৰ ফলত পাঠক নিয়ৰৰ দৰে কবিতাটোৰ মাজেৰে নীৰৱে সোমাই যায়, আৰু অনুভৱৰ শীতলতা লাভ কৰে।
কবিতাখনত কিছুমান উল্লেখযোগ্য প্ৰতীক আছে নিয়ৰ — নিঃসঙ্গতা, বিৰহ, শীতলতা আৰু অনুভৱৰ অদৃশ্য ৰূপ।
শেৱালী — প্ৰেম, স্নিগ্ধতা, সৌন্দৰ্য আৰু আশাৰ প্ৰতীক।
তুলসী— ধৰ্মীয়তা, পবিত্ৰতা আৰু অকলঙ্কিত প্ৰেমৰ চিহ্ন। বন্তি-ভক্তি আৰু প্ৰেমৰ দীপ্তি।
এই প্ৰতীকবোৰৰ সজীৱ সংমিশ্ৰণে কবিতাটোক গভীৰ দাৰ্শনিক অৰ্থ দিছে।
কবিতাটো মূলত নীৰৱতা, বেদনাৰ সুৰ আৰু স্নেহৰ কোমলতৰে ভৰা। প্ৰথম দৃষ্টিত কবিতাটো প্ৰেমৰ, কিন্তু গভীৰতাত গৈ চালে দেখা যায় — ই জীৱনৰ নিঃসঙ্গতা আৰু আশা-হীনতাৰ এক নীৰৱ সঙ্গীত। নিয়ৰ মানে বেদনাৰ মেঘ, যাৰ অন্তৰালত আছে সৌন্দৰ্যৰ সূৰ্য।
কবিয়ে নিয়ৰৰ মাজেৰে বুজাইছে — জীৱনত সকলো সম্পৰ্ক অনিত্য, কিন্তু সেই অনিত্যতাৰ মাজতে আছে এক চিৰন্তন অনুভৱ — প্ৰেম।
“নিয়ৰ” কবিতাত গভীৰ দাৰ্শনিক বাণী আছে। কবিয়ে বুজাইছে — জীৱনত সকলো বস্তু দেখা যায়, ধৰা যায় বুলি নহয়; কিছুমান অনুভৱ হয় মাথোঁ। নিয়ৰৰ দৰে কিছুমান বস্তু অদৃশ্য হলেও, সিহঁত জীৱনৰ মূল অৰ্থ বহন কৰে। কবিৰ মতে, "প্ৰেম আৰু নিঃসঙ্গতা দুয়ো জীৱনৰ স্বাভাৱিক অৱস্থা"একে নাথাকিলে আনটোৰ মূল্য বুজা নাযায়।
নিয়ৰ নহ’লে শেৱালী শুকাই যায়, আৰু শেৱালী নহ’লে নিয়ৰৰ উপস্থিতি নিৰর্থক হয়। এইদৰে কবিয়ে জীৱনৰ দ্বন্দ্বমূলক সত্যক কাব্যিক ৰূপত দাঙি ধৰিছে।
এই কবিতাৰ বাণী অত্যন্ত গভীৰ আৰু জীৱন-সংগত। কবিয়ে বুজাইছে যে,প্ৰেম মানে অধিকাৰ নহয়, প্ৰেম মানে দান। নিয়ৰ প্ৰেম কৰে, কিন্তু কেতিয়াও শেৱালীৰ ওপৰত নিজৰ অধিকাৰ দাবী নকৰে। তেওঁ আহে, স্পৰ্শ দিয়ে, আৰু নীৰৱে হেৰায় যায়।
এই নীৰৱ প্ৰেমেই জীৱনৰ সৰ্বশ্ৰেষ্ঠ অনুভৱ — যি নিজৰ অৱদানৰ জৰিয়তে আনজনক সেউজ কৰি তোলে। কবিয়ে নিয়ৰৰ দৰে প্ৰেম কৰিবলৈ আহ্বান জনাইছে — য’ত স্পৰ্শ আছে, কিন্তু স্বাৰ্থ নাই; য’ত উপস্থিতি আছে, কিন্তু দাবি নাই।
কাৰ্চাং তাকাৰৰ “নিয়ৰ” কবিতাখন অসমীয়াৰ আধুনিক কাব্যৰ এক কোমল সম্পদ। এই কবিতাত নিঃসঙ্গতা, প্ৰেম, বিৰহ আৰু আশা — সকলো অনুভৱ একেলগে মিশ্ৰিত। কবিয়ে নিয়ৰ আৰু শেৱালীৰ প্ৰতীকত জীৱনৰ সূক্ষ্ম বোধ প্ৰকাশ কৰিছে।
নিয়ৰ হ’ল নীৰৱ প্ৰেমৰ প্ৰতীক; শেৱালী হ’ল সেউজীয়া জীৱনৰ প্ৰতীক। দুয়ো একে অনুভৱৰ দুই দিশ — আহা আৰু হেৰোৱা, পোৱা আৰু নোপোৱা, আশা আৰু নিঃশেষ।
কবিতাখন পাঠকক নীৰৱে স্পৰ্শ কৰে, যেন শেৱালীৰ গন্ধেৰে ভৰা এখন ঠাণ্ডা পুৱা।
এই কবিতাই দেখায় — প্ৰেমৰ আচল ৰূপ হ’ল নীৰৱ দান, নিঃস্বাৰ্থ উপস্থিতি, আৰু অনুভৱৰ সুগন্ধ । নিয়ৰ আৰু শেৱালীৰ এই কাব্যিক সম্পৰ্কে মানুহৰ হৃদয়ৰ গভীৰতম স্পৰ্শক সজীৱ কৰি তোলে, য’ত ব্যথাৰ মাজতো এক মিষ্টি শান্তি আছে।
এয়াই “নিয়ৰ” কবিতাৰ চিৰন্তন সৌন্দৰ্য আৰু কাৰ্চাং তাকাৰৰ কবিত্বৰ প্ৰাণ।
((বিশেষঃ-সৰাপাত দ্বিমহীয়া আলোচনীত প্ৰকাশিত))
